Bütün sağlık çalışanlarının olduğu gibi dişhekimlerinin mesleki hak ve yetkileri de temel olarak 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’da belirlenmiştir. Buna göre ‘Diş tabibi, insan sağlığına ilişkin olarak, dişlerin, diş etlerinin ve bunlarla doğrudan bağlantılı olan ağız ve çene dokularının sağlığının korunması, hastalıklarının ve düzensizliklerinin teşhisi ve tedavisi ve rehabilite edilmesi ile ilgili her türlü mesleki faaliyeti icra etmeye yetkilidir.’
Sağlık çalışanlarının mesleki yetki alanları dışında faaliyette bulunmaları yasaktır. Ayrıca, yetki alanı dışında yapılan işlerden zarar doğması halinde ilgililerin hukuki ve cezai sorumluluğu da doğabilir. Bu bakımdan, genel olarak bütün sağlık çalışanları özel olarak da dişhekimi meslektaşlarımızın mesleki faaliyetlerinde yasal yetki sınırına titizlikle özen göstermeleri gereklidir.
Ayrıca savaş, terör saldırısı, deprem, salgın hastalık gibi olağanüstü durumların yaşandığı yer ve dönemlerde de mesleki sınırın genişlediği, dişhekimlerinin mesleki yetkileri dışında kalan bir kısım hekimlik yetkilerini kullanabileceğine yönelik herhangi bir yasal kural da bulunmamaktadır.
Diğer yandan Umumi Hıfzıssıhha Kanununda, ‘sıhhat memurları’ bulaşıcı ve salgın hastalık durumunda, hekimin bulunmadığı yerlerde bir takım yetkilere sahip olduğu belirtilmiştir:
- Bulaşıcı hastalık incelemesi yapan sıhhat memurları lüzum gördükleri mahallerde hastaları veya hastalık kaynak ve sebeplerini araştırmaya yetkilidir,
- Tabip bulunmayan mahallerde Sağlık Bakanlığının emri ile bulaşıcı ve salgın hastalıklar hakkında tetkikat yapmağa, bu husus için yetiştirilmiş küçük sıhhat memurları mezundurlar,
- Bulaşıcı ve salgın bir hastalık ortaya çıktığı takdirde sıhhat memurları derhal gerekli tedbirlerin belirlenmesine yetkili ve bütün idari makamlar bu tedbirlerin uygulanmasına yardım etmeye mecburdurlar.
Sıhhat memurlarının kimler olduğu yasada tanımlanmamış ise de gerektiğinde yasa maddelerinde ismen kullanılan hekim, dişhekimi ve eczacılar dışındaki sağlık görevlilerini ifade ettiği anlaşılmaktadır. Çoğun içinde az da vardır ilkesi uyarınca, sıhhat memurlarına verilen yetkilerin, gerektiğinde hekim, dişhekimi ve eczacılar tarafından da kullanılabilir.
Bu bağlamda, bulaşıcı ve salgın hastalık sürecinde görevlendirilmeleri halinde dişhekimlerinin hastalığın kaynak ve sebepleriyle ilgili araştırma yapmak ve gerekli önlemlerin alınmasına ilişkin kararlar almak yetkisine sahiptir. Ancak, dişlerin, diş etlerinin ve bunlarla doğrudan bağlantılı olan ağız ve çene dokularının sağlığının korunması, hastalıklarının ve düzensizliklerinin teşhisi ve tedavisi ve rehabilite edilmesi ile ilgili olmayan bulaşıcı ve salgın hastalıkların teşhis ve tedavisine yönelik olarak dişhekimlerinin doğrudan bir görev üstlenmesine olanak yoktur.
Nitekim, Türk Dişhekimleri Birliği ve Dişhekimleri Odalarının da etkin çabası sonucunda Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan izolasyon raporları hakkındaki 15.10.2020 tarih ve E.1728 sayılı genel yazıda da vaka ve temaslılara düzenlenecek raporların aile hekimi veya diğer hekimler tarafından düzenleneceği ancak dişhekimlerinin bu raporların düzenlenmesinde birincil görevleri bulunmadığı ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Sonuç olarak, COVID-19 virüs salgınıyla mücadele sürecinde dişhekimlerinin filyasyonda görevlendirilmeleri mümkün ise de hasta ve temaslılara ilaç başlamak veya bunlarla ilgili istirahat raporları düzenlemek yetkileri yoktur. Dişhekiminin yetkisi olmayan bir konuda reçete veya rapor düzenlemesi imkanı olmadığına göre, filyasyon takip programlarında birkaç tuşa basmak şeklinde basite indirgenerek, ilaç başlama veya rapor verme gibi görevlerin dişhekimlerine yüklenmesi hukuka aykırıdır.
Meslektaşlarımızın yetki sınırlarının dışında resmi taleplerle karşılaşmaları durumunda öncelikle bunun yazılı olarak bildirilmesini istemeleri, sonrasında da dişhekimleri odalarımıza durumu bildirmeleri; sürecin izlenmesi ve sorunların çözümünde etkin katkı sunulabilmesi için değerli olacaktır.
Meslektaşlarımıza ve kamuoyuna saygıyla duyururuz.
Türk Dişhekimleri Birliği